نظرات تئوريسين هاي اصلاحات
سید محمد خاتمی، همبستگی، 16/8/79 ص2، مصاحبه با شبكه ان اچ كي : اگر این حجاب و پوشش مانع حضور زن و بروز شخصیت زن شود، قطعاً مضر است ... مشکل این نیست که زنان چگونه لباس بپوشند، مشکل اینست که زنان بتوانند در عرصههای مختلف حضور داشته باشند.
عطاءالله مهاجرانی، روزنامه آریا، 18/9/78،ص2: وقتی پیامبر اولوالعزمی چون ابراهیم در مورد معاد این چنین شک میکند که به خدا میگوید: «به من نشان بده» چطور جوانان ما مجاز نباشند، در مورد همه مسائل سؤال کنند؟
عطاءالله مهاجرانی، آریا، 16/1/79: نظریه غیرت دینی ویران کننده اندیشه و فرهنگ و تمدن است.
مهاجرانی، نشاط، 1/6/78: رقص را نباید همواره ناپسند دانست.
محمد رضا خاتمی، جمهوری اسلامی، 8/6/79: مبنای مشروعیت هر کاری رأی مردم است و قرائتی از اسلام در جمهوری اسلامی پذیرفته شده که همه چیز را بر اساس رأی مردم میداند.
ابراهیم اصغر زاده، آفتاب امروز، 2/6/78: اگر مجوز راهپیمایی به هر گروه بر اساس قانون داده شود اشکال ندارد، حتی علیه خدا...
ابراهیم اصغر زاده، کیهان، 6/2/77 : حتی علیه خدا هم میتوان تظاهرات کرد.
بهزاد نبوی، جمهوری اسلامی، 13/2/79: خواستم سخنانم را مثل سوره توبه بدون بسمالله شروع کرده باشم.
سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز 23/8/78 : سیره حضرت علی(ع) و سایر فرق مذهبی صدر اسلام، دموکراسی در انتخاب رهبری و عدم تعیین رهبر برای مردم بوده است.
علیرضا علوی تبار، یالثارات، 4/3/79: جامعه ایران فاز سنتی خود را پشت سر گذاشته و میخواهد مدرن و صنعتی شود. اما در این جامعه هنوز خدا نمرده است. بنابراین ما چگونه میتوانیم به این وضعیت چیره شویم.
رجبعلی مزروعی، حریم، 23/11/78: حضرت علی مشروعیت خود را از مردم گرفته همانطور که معاویه مشروعیت خود را از مردم گرفته است.
مزروعی، رسالت، 16/7/79: در نظام ما هیچ کس مقدس نیست.
هاشم آغاجری ، بن‌بار گزارشگر روزنامه واشنگتن پست 14/5/79): وقت آن رسیده نهاد مذهبی از نهاد حکومتی جدا شود.
گزارشگر آمریکایی سخنان ایشان را به عنوان صریح‌ترین لحن در ابراز اینگونه عقاید بر درخواست رفرم میداند.
اکبر گنجی در مصاحبه روزنامه تاگس اشپیگل آلمان (کیهان 24/1/79): دین یک قسمت از فرهنگ است، حرکت اصلاح طلبان ما عاقبت به جدایی دین از سیاست خواهد انجامید. در یک جامعه مدرن جدایی دین از سیاست یک امر بدیهی است. وقتی شما جامعه را مدرنیزه کنید این جدایی بالاخره پیش خواهد آمد. ایران در حال حاضر از فاز قبل از مدرن به فاز مدرن پیش میرود.
سخنرانی آغاجری، مجتمع فرهنگسرانی کوثر 10/2/81: «... نوینسدگان (نامه به امام حسین (ع)) می‌گویند: این حکومت (حکومت یزید) بدون رضایت مردم است و لذا نامشروع است. اگر حسین (ع) هم در راس باشد ولی رضایت مردم در آن نباشد نامشروع است .
آغاجری در همین سخنرانی امام حسین (ع) را با سیاوش در تاریخ ایرانیان مقایسه میکند: «... سیاوش در تاریخ ملی ما ایرانیان مظهر معصومیت و پاکی است و بعد از آمدن اسلام، حسین (ع) جای سیاوش می‌نشیند و آیا ما اثری در مورد حسین (ع) مانند منظومه‌ای که فردوسی در باب سیاوش سروده است داریم؟»
سخنرانی آغاجری، ساختمان مرکزی دفتر تحکیم، 25/1/81 : «امام علی (ع) با رفراندوم طبیعی قدرت را به دست گرفت. با این همه از نظر شیعیان امام معصوم بود... منطقی که میگوید رضایت خدا خارج از رضایت مردم است، مبنای استبداد است. و فلسفه سیاسی اموی – یزیدی بر همین استوار است.» «... اینکه مارکس میگوید دین افیون توده‌هاست، تنها بخشی از حقیقت است. من می‌گویم در حکومت‌های دینی، نه تنها دین افیون توده‌هاست که افیون حکومت‌ها نیز هست.»
«رابطه انسان و دین و یا به عبارت بهتر انسان و خدا یکی از رابطه‌های تعارض آمیزی بوده است که در تاریخ بشر خود را به شکل‌های مختلف نشان داده است. در اکثر دوره‌های تاریخ بشر آنگاه که خدا اثبات می‌شده است. انسان نفی می‌گردیده است... تکیه بر آزادی اندیشه، اصالت دادن به این امر است که ارزش هر انسانی نه به تقلید، نه به طاعت و نه به تن دادن به یک آمریت فکری و دینی محض است بلکه به‌طور اساسی و ریشه‌ای ارزش هر انسانی به تفکر ذاتی و مستقل است. متاسفانه در بسیاری از جوامع اسلامی، حربه‌های گوناگون حتی دینداران را نیز به دلیل تفاوت قرائت دینی به محکمه می‌برند و محکوم میکنند.»
آقای کدیور در دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال 79 طی سلسله مباحثی تحت عنوان «پژوهش‌های قرآنی» ایراد کرد: «... یک زمانی مردم می‌گفتند چون عیسی (ع) این سخن را گفته پس درست است اما امروز عیسی که سهل است خود خدا هم اگر حرفی بزند و آن حرف با عقل مردم منطبق نباشد نخواهد پذیرفت. امروز خدا در جامعه هیچ کاره است. همه کاره مردمند.»
عبدالکریم سروش، ماهنامه کیان، بهمن 77: ولایت، منحصر در شخص نبی اکرم است و با رفتن او ولایت نیز خاتمه مییابد؛ او خاتم نبوت و خاتم ولایت بود، ولایت پیامبر تعد از او به کسی منتقل نشده است.
عبدالکریم سروش، هفته نامه مبین، 3/7/78 : حق اطاعت شدن، زاییده و مشروط به پذیرش مطیع است و الا برای کسی حق طاعتی نیست .
عبدالکریم سروش، هفته نامه آبان، 29/3/78،ش80، ص63: تفکر دینی با استخدام طبیعت منافات دارد یا حداقل خنثی است .
عبدالکریم سروش، روزنامه صبح امروز، 9/3/78 : حقیقت دین همان تجربه فردی دینی است که در مورد پیامبران «تلقی وحی» نام گرفته و دین هیچ ارتباطی به امور اجتماعی و سیاسی و حکومتی ندارد، هر کسی همان قدر دیندار است که به این تجربه فردی رسیده باشد.
عبدالکریم سروش، ماهنامه کیان، مهر و آذر 78 : کار اساسی پیامبر آن بود که اعراب را دچار بحران هویت نمود و آنها را هویت نو بخشید، امروز نیز تمدن متجدد غرب، ما مسلمانان را دچار بحران هویت نموده و دین توان رویارویی با تمدن غربی را ندارد. تنها منجی، عقلانیت مستقل است.
عبدالکریم سروش، ماهنامه کیان، فروردین 78: ارتداد حق طبیعی هر انسانی است و ادیان همگی برحقاند.
عبدالکریم سروش، روزنامه صبح امروز، 16/6/78 : هیچ دینی عقلا نمیتواند مردم را از انتخاب دین دیگر منع کند، چون خود آن دین زاییده انتخاب بوده همچنانکه هیچ نمایندهای نمیتواند به مردم بگوید: بعد از انتخاب من حق انتخاب کس دیگر را ندارید.
عبدالکریم سروش، روزنامه صبح امروز، 16/6/78 : در تعارض تکالیف دینی و حقوق بشر، حقوق بشر مقدم است؛ متأسفانه فقهای ما اطلاعات برون دینی ندارند و متوجه این نکات نیستند.
عبدالکریم سروش، ماهنامه زنان، دی ماه 78، ش59 : ارزشهای دینی دائما در تغییرند، اگر روزی فاطمه (س) میگفت، بهترین زنان کسی است که نامحرم او را نبیند، امروز کسی نمیتواند این را بپذیرد. اگر آن روز سعادت دختر این بود که در خانه پدر حیض نبیند، ولی امروز این امر خلاف سعادت است و شوهر دادن دختر نه ساله خلاف ارزش است، اینها همه داد میزند که این کلمات مقطعی و مخصوص جامعهای خاص بوده است.
عبدالکریم سروش، روزنامه نشاط، 12/3/78 : فرهنگ شهادت خشونت آفرین است، اگر کشته شدن آسان شد، کشتن هم آسان میشود .
عبدالکریم سروش، زنان، ش59، دی ماه 78: به نظر من گفتار فاطمه که بهترین زنان کسانیاند که «لایرین احداً و لایراهنّ» (و) رفتار او (فاطمه) در پنهان شدن از مقابل فرد نابینا نمیتواند الگوی رفتاری زنان ما باشد.
عبدالکریم سروش، کیان، ش52: در تاریخ جدید خدائی که مؤمنان کشف میکنند ممکن است با خدائی که گذشتگان کشف و تجربه میکردند متفاوت باشد.
روزنامه صبح امروز،18/2/78 : تأکید بر جنبه عطفی عاشورا کافی است و انقلاب حسین دیگر در معرض فراموشی نیست، از این پس باید جنبه عقلائی آن پرداخت.
اکبر گنجی، صبح امروز، 23/2/78: پیامبر در بدر و حنین و ... شمشیر زد ... اما آیا جنگهای جبهه حق علیه باطل پیامدهای ناخواسته یا آثار وضعیه به دنبال ندارد؟... خشونت فرزند خشونت است و درخت خشونت میوههایی جز خشونت به بار نمیآورد. هیچ کس حق ندارد به صرف اینکه خود را حق و دیگران را باطل میداند، دست به خشونت بزند و در صدد نابودی مخالفان خود از طریق حذف فیزیکی برآید.
اکبر گنجی، روزنامه صبح امروز، 26/2/78، ص2: آدم زمینی نباید در پای ایدئولوژیهای ناکجا آبادی قربانی شود؛ ارزش او از ایدئولوژی بالاتر است. ما انسان کامل در بین غیر معصومان نداریم و لذاست که قدرت مطلق، فساد مطلق را به بار میآورد و جهنمی را روشن میکند که همگی در آن خواهند سوخت. پس بهترین راه نجات توزیع قدرت است.
سعید حجاریان، روزنامه ایران، 31/1/78،ص10: تفکر فقهی نمیتواند فرهنگ عاشورا را بازسازی کند، فوقش فقه میتواند امر به معروف و نهی از منکر را واجب کند، ولی این مسأله گنجایش مبارزه مسلحانه را ندارد؛ عرفان است که فرهنگ عاشورایی میسازد.
حمیدرضا جلائی پور، کیهان، 26/3/79: شهادت طلبی را مرحوم شریعتی به جامعه یاد داد و این تفکر از پای منابر شکل نگرفته است.
رامين جهانبگلو كتاب نيمه پنهان جلد30 : « دموكراسي يعني ابطال پذيري دائم هر چيز. اگر دموكراسي با حقيقت همراه شود، خود را نقض مي كند. » «مذهب و دين مي تواند مدرن شود، همچنان كه كاتوليك ها مدرن شدند.آنها، پاپ را آكواريوم از اين طرف مي برند و اين يعني مدرن شدن كاتوليك ها.»
رامين جهانبگلو ، روزنامه عصر آزادگان 3/8/78 : « روحاني هم مي تواند روشنفكر باشد، اما بايستي ديد كه بينش خداشناختي و انديشه روشنفكري او تا چه حد مانع يكديگر مي شوند و با هم اصطكاك پيدا مي كنند. مشكل اصلي آن است كه يك روشنفكر مدام در پي جستجوي حقيقت است. اين در حالي است كه روشنفكر، حقيقت مطلقي را براي هميشه نمي پذيرد. بلكه درست در مقابل آن بينش قرار مي گيرد. از اين جهت بهتر است يك روحاني روشنفكر بخشي از اعتقادهاي خود را براي برجسته كردن بخش ها ديگر كنا ربگذارد.»
محمد بسته نگار، هفته نامه پیام هاجر، 23/1/79 : با اینکه پیامبر مقام عصمت دارد، مع ذلک در قرآن اطاعت از پیامبر در معروف و نیک واجب است نه اطاعت مطلق (ولایعصینک فی معروف ...). مسائل اجتماعی باید با شور و مشورت و بدون استبداد رأی انجام گیرد. از گفتار امام علی هم برمیآید که نظر مردم و قبول آنها در صحت ولایت مؤثر است.
ابراهیم یزدی، هفته نامه پیام هاجر، فروردین 77 : جامعه ولایی انحصارگر و مستبد است و ارزشی برای تودهها قائل نیست
محمد مجتهد شبستری، هفته نامه آبان، 28/1/79 : از آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول ...» هیچ حق حاکمیتی برای پیامبر و غیره فهمیده نمیشود، بلکه این آیات میخواهد بگوید، حالا که ایمان آوردهاید و پیامبر را حاکم خود قرار دادهاید، در این چارچوب از حاکم خود پیروی کنید، چنانچه عقلا هر قومی باید از حاکم خود پیروی کنند و الا امر حکومت دچار اخلال میشود.
محمد مجتهد شبستری، هفته نامه آبان، 28/1/79 : نظریه حکومت اختصاصی تفویض شده از طرف خداوند به انبیاء دلیل قابل دفاع ندارد، نمیشود خدا انسان را آزاد آفریده و حاکم بر سرنوشت خود کرده باشد و از سوی دیگر به عدهای حق حاکمیت بر این انسانها را بدهد، این دو مسأله با هم ناهماهنگاند، انسان مختار است.
روزنامه خرداد، 8/10/77 : قرآن، تعیین حاکم و تأسیس حکومت را به مردم سپرده است و هر جا سخن از قدرت سیاسی به میان آورده آن را به جمع و جامعه اسناد میدهد و حتی اجرای قدرت و اعمال آن را نیز وظیفه مردم میداند.
محمد کاظم محمدی اصفهانی، روزنامه ایران، 24/4/79: مردم حق دارند همه مسؤولین را به سؤال کشیده و از آنها انتقاد کنند حتی اگر آن مسؤول، پیامبر و امام معصوم باشد، بلکه به خود خدا هم میتوان اعتراض کرد و او را فتنه گر نامید.
تقی رحمانی، روزنامه فتح، 17/1/79 : چرا باید جریان سقیفه را تبدیل به یک کینه تاریخی کنیم؟ سؤال اینست که اگر طراحان سقیفه گناهکارند، پس تمام فرق اسلامی به جز شیعیان گناهکار و فریب خوردهاند و اگر این طور است، چرا آیهالله بروجردی پذیرفتند که شیعه نیز در کنار چهار مذهب دیگر اهل تسنن قرار گیرد. این تعصب غیر معقول است که طراحان سقیفه را الی الابد گناهکار بدانیم.
دو هفته نامه ایران فردا، 8/10/78 : علی(ع) حکومت و ولایت را یک امر مردمی و امانتی از سوی مردم حکومت شونده تلقی میکند، نه از طرف خدا؛ در ختم جنگ صفین و آتش بس هم، تسلیم رأی عمومی شد.
روزنامه خرداد، 8/10/77 : قرآن، تعیین حاکم و تأسیس حکومت را به مردم سپرده است و هر جا سخن از قدرت سیاسی به میان آورده آن را به جمع و جامعه اسناد میدهد و حتی اجرای قدرت و اعمال آن را نیز وظیفه مردم میداند.
هفته نامه آبان، 19/10/77 : حضرت علی(ع) مشروعیت خود را به رأی و انتخاب مردم میداند و در قبال معاویه به مشروعیت مدنی خود استناد و مباهات مینمود.
عزت الله سحابی، روزنامه عصر آزادگان، 16/10/78 : آدمها و حتی معصومین(ع) خود به خود بدون نظارت مردم و به طور اصولی در معرض انحراف هستند.
عزت الله سحابی،روزنامه فتح، 5/10/78 : طیف ملی- مذهبی برای افراد مقام مقدس قائل نیست، تنها خداوند مقدس است، حتی پیامبر(ص) و امام علی(ع) هم خود را از انتقاد و نقد مصون نمیدانستند.
روزنامه خرداد، 22/8/78، ص6: قرآن بالصراحه یهود را به تورات ارجاع میدهد و از مراجعه آنها به پیامبر انتقاد میکند و تورات را هدایت و نور معرفی مینماید، عیسی و انجیل را تأیید میکند و انتظار پیامبر هم از یهود و مسیح عمل به تورات و انجیل بوده است نه قرآن.
روزنامه خرداد، 30/8/78، ص6: قرآن عقیده انحصاری بودن یک آئین خاص را مورد نقد قرار میدهد و بر امکان رستگاری پیروان ادیان مختلف تأکید میکند. معیار رستگاری از نظر قرآن عام و برون آیینی است و آن ملاکهای معنوی و اخلاقیاند که میتواند به صورت جهانی و در همه ادیان یافت شود.
روزنامه خرداد، 20/ 8/78، ص6: پیامبر(ص) از اهل کتاب توقع نداشت و نمیخواست که اسلام بیاورند؛ «قل یا اهل الکتاب لستم علی شیءٍ حتی تقیموا التوراه و الانجیل» (مائده/68) از آنها اقامه کتاب آسمانی خودشان را میطلبید.
عمادالدین باقی، روزنامه خرداد، 19/8/78،ص6: آیات قرآن صریحاً اصل «عیسی به دین خود، موسی به دین خود» را تأیید میکند و هرگز اهل کتاب یا حتی کافران و مشرکان را طرد نمیکند.
ح.م. تبریز، روزنامه صبح امروز، خرداد 78: صحت قصه حضرت یوسف در قرآن کریم از محالات است.
محمد تقی فاضل میبدی، روزنامه نشاط، اردیبهشت 78: جهاد در جایی معنا دارد که مجاهد مطمئن باشد، پیروز میشود وگرنه چنین جهادی بیمعناست، بر این مبنا حسین (ع) برای پیروزی و تشکیل حکومت دست به جهاد زد.
محمد سعید حنایی کاشانی، ماهنامه کیان، فروردین 78: تراژدی حسین بن علی(ع) مشابه تراژدیهای آنتیگونه، تامس مور و جان پروکتور است.
غلامرضا سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز، 23/8/78 : تفکر شیعه گری موجب انحطاط مملکت ما و مانعی برای دموکراسی است. ای کاش سوابق حاکمیت های مردمی صدر اسلام، مورد توجه قرار میگرفت.
عزت الله سحابی، روزنامه خرداد، 6/8/78 : به گفته امام علی(ع) هر شیوه حکومتی که مردم بر آن تفاهم کنند، همان مورد رضای خداوند است و تفاهم دینی و غیر دینی معنا ندارد.
باقر پرهام، هفته نامه راه نو، 3/5/ 77 : دوران مدرن دوران حکومت و رهبری عقل است و دین باید به عرصه زندگی خصوصی باز گردد. رهبری ائمه و پیامبر هم به خاطر آن بود که هنوز مردم آن زمان عقل را مرجع استناد خود قرار نداده بودند.
جعفر آبادی، هفته نامه آبان، 24/11/77 : ولایت آسمانی دلیل شرعی ندارد و در صورت وجود دلیل هم امکان وقوعی ندارد، چون تشخیص مصداق آن ممکن نیست علم غیب هم نداریم، در نتیجه چارهای جز مراجعه به آرای عمومی نیست.
محسن کدیور، ماهنامه کیان، بهمن 77 : ائمه (ع) از دو ویژگی علم غیب و عصمت، برخوردار بودند، اما فقیه هیچ کدام از این دو را ندارد، لذا وجوب تبعیت ندارد و جامعه هم راهی جز رجوع به عقل جمعی ندارد. هیچ الگویی در زمان غیبت برای اداره جامعه در دست نداریم.
محسن کدیور، روزنامه خرداد، 18/9/77 : دین حکومت ندارد هیچ روشی را برای نحوه حکومت پیشنهاد نداده است؛ نحوه حکومت را مردم تعیین میکنند، چون اصل حکومت یک امر عقلانی است، نه دینی.
محمد مهدی فولادوند، روزنامه صبح امروز، 19/10/78 : عمر نوح پیامبر 60 الی70 سال بوده و 950 سال، عمر خاندان نوح بوده است، نه شخص نوح، واقعاً بعید است یک شخص نهصد و پنجاه سال عمر کند.
محمد مجتهد شبستری ماهنامه زنان، آبان 78 : آنچه پیامبر از طریق کتاب و سنت پیاده نمود و احکامی که بیان کرد، اقدامات ممکنه و مقدور آن زمان بود، ما هم مطابق زمان خود، باید اقدام کنیم.
هفته نامه پیام هاجر، 16/1/79،ش310،ص6: یکی از معضلات ما شیعیان، نداشتن منابع موثق روایی است، لذا هر کسی در هر موقعیتی با ذکر روایات و احادیثی که به معصومین نسبت داده میشود، جوانان پاکدل و شیفته مذهب را فریب داده و مرکز اقتدار مافیایی خود را حفظ میکند.
روزنامه خرداد، 2/9/78،ص6: اصل آزادی در انتخابات دین یا بی دینی از اصول مسلم حقوق انسانی است و قرآن نیز این اصل را به عنوان یک حق انسانی به رسمیت شناخته و میفرماید:«لا اکراه فی الدین».
محمد مجتهد شبستری، ماهنامه کیان، بهمن 77: در مسائل حکومت و سیاست فعل و قول معصوم حجت نیست. زیرا این قبیل احکام تاریخی و زمانیاند. آنچه در صدر اسلام بوده باید با قوانین امروز حقوق بشر سنجیده شود. ممکن نیست پایههای اصلی زندگی سیاسی و اجتماعی انسان بر استنباط از متون دینی مبتنی شود.
محسن کدیور، ماهنامه کیان، بهمن 77: معصومین(ع) فقط در کلیات و اصول اسوهاند، نه در فروع و جزئیات.
داریوش شایگان، ماهنامه کیان، بهمن 77: ایدئولوژی کردن دین مساوی انتحار معنوی دین است، حوزه دین از سایر حوزهها جداست و نباید همتای دیگر قالبهای زندگی بشری قرار گیرد.
احمد قابل، روزنامه صبح امروز، 24/7/78،ص6: پذیرش دین حق است نه تکلیف؛ در نتیجه هر کس حق تبدیل دین خود را هم خواهد داشت.
حبیب الله پیمان، هفته نامه پیام هاجر، 23/9/78، ص6: فرآن قابل نقد عقلی و تجربی است و خود قرآن نیز در آیات بسیاری دعوت به آن نموده است.
فاطمه گوارایی هفته نامه پیام هاجر، 23/1/79 ش311، ص2: داستان تکاپوی آدم که جرأت کرد میوه ممنوعه را برگیرد و زیستن زبونانه را نفی کند، دوباره و دوباره (با آمدن عاشورا) به تصویر کشیده شده است.
عباسی سلیمانی، روزنامه خرداد، 7/7/78، ص6: هر گونه خشونت (قانونی و غیر قانونی) از ساحت مقدس پیامبر به دور است.
احمد نراقی، هفته نامه راه نو، 17/5/77،ش16، ص12: در قلمرو ایمان نیز تسامح هست؛ به این معنا که ایمان ابراهیمی، ایمان دین گرای شکاک و ایمان ملحد دین گرا، هر سه با تفاوت مراتب بهرهای از قدسیت دارند و هر سه دسته مؤمناند.
مهرزاد بروجردی، ترجمه علی صدیق زاده، ماهنامه کیان، مهر و آذر 78، ش49، ص40 به بعد: اسلام نیز چون مسیحیت در نهاد خود قابلیت عرفی شدن و سکولاریزه شدن را دارد و چنین امری در حال وقوع است.
محمد مجتهد شبستری، ماهنامه چشم انداز ایران، فروردین و اردیبهشت 79، ش4، ص68: وحی امری تجربی است، نه امری گزارهای. وحی یافتنی است، پیامبر هم وحی را تجربه کرد و یافت، قرآن هم میگوید تو وحی را تلقی کردی و از مخاطبان خود نیز خواسته که وحی را تلقی کنند. اگر دیگران وحی را صرف گزارههای قرآنی بدانند، وحی بودن قرآن بر آنها معلوم نشده است.
احمد الستی، روزنامه ایران، 19/9/77، ص12: موسی به دین خود عیسی به دین خود؛ فرهنگ یک ملت نظیر یک لحاف چهل تکه است که از نقوش متفاوت تشکیل شده و به جای تعارض با هم کنار آمده و به تفاهم رسیدهاند.
مرضیه آذرافزا، هفته نامه پیام هاجر، 13/7/78، ش286، ص8: اینکه پیامبر را ابوالقاسم لقب دادهاند نه ابو فاطمه حاکی از غلبه فرهنگ جاهلی مردسالاری است.
مقصود فراستخواه، هفته نامه توانا، 22/6/77،ش28، ص8: حقیقت ثابت نداریم؛ حتی در دست انبیاء و معصومین هم حقیقت ثابتی نبوده که بتوانند آنرا برای همه ازمنه و امکنه دیکته کنند.
احمد نراقی، هفته نامه آبان، 11/10/77، ش59، ص4: وحی برای نسلهای بعد از زمان خود، قابل فهم نیست، چون کدهای مشترک زبانی به مرور زمان از بین میرود به علاوه ذات وحی زبانی، ناقص است، چونت بالاجبار یک امر آسمانی باید در قالب الفاظ زمینی قرار گیرد و این خود محدودیت آفرین است.
جواد مقامی، آفتاب امروز، 24/1/79: سالهای فراوان و بلکه قرنها این بزرگداشت (قیام عاشورا) حاصلی جز تأثر، حزن و اشک آوری نداشته.
همشهری، 17/12/78: نوحه خوانیهایی که متأسفانه الان در جامعه ما به شدت رواج دارد... این باید تعدیل بشود و به جای خودش بنشیند. تشویقهایی که در این زمینه میشود، تشویقهایی که از ناحیه برخی روحانیون میشود، باید به جای خودش بنشیند.
مدیر آموزش و پرورش استان مازندران، کیهان اخبار ویژه، 10/3/79: ثواب کف و سوت زدن برای تقویت یکی از نخبگان جامعه کمتر از سینه زنی و عزاداری برای امام حسین(ع) نیست.
نشاط، 30/1/79: شیعیان برای استفاده خود به آن (عاشور) تأکیدفراوان ورزیدند و کوشیدند تا نور فروغ این حادثه خاموش نشود... در روزگار حاضر هیچ یک از این عوامل عاطفی دیگر به کار ما نمیآید.
تقی رحمانی، روزنامه فتح، 17/1/79،ص3: اگر امامان برای خود مشروعیت حکومت قائل بودند، چرا همواره از مردم برای حکومت کردن خود مشروعیت میطلبیدند؛ همچون بیعت امام علی(ع) و صلح امام حسن(ع) و دعوت اهل کوفه از امام حسین(ع) و قبول ولایتعهدی امام رضا(ع) با اصرار مأمون عباسی.
غلامرضا سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز، 23/8/78،ص8: تفکر شیعه گری موجب انحطاط مملکت ما و مانعی برای دموکراسی است.
فرهاد بهبهانی، زن، 10و9/9/77: حکم سنگسار زناکار هیچ مستند شرعی ندارد.
فرهاد بهبهانی، آبان، ش 59، 10/7/78 : حکم «سابّ النبی و الائمه» قتل نیست بلکه باید آن را تحمل کرده مقابل به مثل نکرد.
مهرانگیز کار، کیان، ش45، بهمن77: احکام کیفری اسلام کارآیی ندارد و موجب رواج خشونت میگردد. مجازاتهای سنگین بدنی چون سنگسار، سیاستهای کیفری در حق زنان و غیر مسلمانان، از آن جملهاند.
ابوالفضل موسویان، پیام هامون، ش26، ص6: حکم حرمت چاپ و فروش کتب ضاله در زمان حال بیمعناست.
حسین باقرزاده، نشاط، 2/6/78: خشونت در هر شکل آن باید از ایران محو شود و اعدام برجستهترین نوع خشونت قانونی است.
بهاءالدین خرمشاهی، صبح امروز، 2/6/78، ص7: کافر و بی دین هم خودی است. قرآن هم فرمود«لکم دینکم و لی دین» بنی آدم اعضای یکدیگرند.
فرامرز شکوری، آبان، 7/6/77،ش40: اراده مردم همان اراده خداست و انتخاب مردم هم همان انتخاب خداست، لذا دموکراسی غربی با دین سازگار است.
روزنامه فتح، 25/1/79: روزنامه فتح از قول امام حسین(ع): تنها اصلاح دین! پیامبر(ص) را خواستم.
عمادالدین باقی، جمهوری اسلامی، 13/2/79: معتقدم اعدام و قصاص جزء ضروریات دین نیست.
بهروز افخمی،کیهان، 2/8/79: هنرمند اصیل هم به نحوی به فضای زنده و البته آمیخته به ابتذال نیاز دارد و در یک فضای پاکیزه شده و تحت سانسور از دل و دماغ میافتد.
هنري پرکت ، مسئول سابق امور ايران در وزارت خارجه آمريکا ، ماهنامه صبح ، ش 91 ، فروردين 78 : اگر موجي که در مطبوعات اصلاح طلب ايران با تز امکان ارتباط با آمريکا شروع شده و حالا به ترديد در اساسي ترين وجوه انقلاب اسلامي مشغول است . بتواند از حريم روحانيت عبور کند و از آن طريق ولايت فقيه را بر کشتي ترديد سوار کند . بار سنگيني از دوش آمريکا بر داشته خواهد شد .
اعترافات موسوی در بازجویی به علت قتل های زنجیره ای : تحليل ما از اوضاع جارى روز اين بود که آقاى خامنهاى غير از امام است و آقاى خاتمى هم به دليل اين که 20 ميليون راى آورده و بيست ميليون پشتيبان دارد ، قدرتش بيشتر از بنىصدر است و ما اين قتلها را مرتکب مىشويم و به گردن آقاى خامنهاى مىاندازيم و جنگ بين اين دو منجر به شکست آقاى خامنهاى در مقابل خاتمى خواهد شد .
سخنراني روح الله حسينيان در جمع طلاب مدرسه حقاني از قول آقای ابطحی : فلانى ببين ، آقاى خامنهاى غير از امام است و آقاى خاتمى بيست ميليون نفر پشت سر دارد ، آقاى خامنهاى 8 ميليون رأى آورد و اگر درگيرى به وجود بيايد ، شما مطمئن باشيد که آقاى خامنهاى پيروز نخواهد شد.
ماهنامه گزارش – ش 129 – آذر ماه 80 – ص 7 : تا برخي از بزرگان يزدي از جمله استاندار سابق ، آقاي مفيد ، آقاي دعايي و ... به هم برسند و خطوط هواپيمايي و قطار و يکسري امکانات اقتصادي را انشاالله بدون رانت يا خريد و فروش واگن يا معافيت ها و ... در اختيار بگيرند و يک شرکت نيمه خصوصي ايجاد و به نفع مردم يزد و سهام داران يزدي سود آوري کنند .
مسعود روغني زنجاني ، تئورسين اقتصادي دوران آقاي هاشمي ، شماره 5 ص 152 : ما با ديدن هاشمی ( عالي نسب ) به ياد انگلس مي افتاديم . انگلس هم يک سرمايه دار بود اما به کارل مارکس کمک مي کرد .
بهزاد نبوی ، نایب رییس مجلس ششم : تمام کسانی که با حمله امریکا به هر نقطه جهان مخالفند، در صورت رخداد آن از هر کاری عاجزند. در واقع هیچ عقل سلیمی حکم نمی کند که یک کشور جهان سومی حتی اگر همه ملت پشتیبان حکومتش باشد و آن ملت مسلح هم باشد، به جنگ با امریکا برود. این سخنان را که می گویم، شاید جبهه بگیرند که فلانی از امریکا می ترسد، بله به خاطر کشورم از امریکای تا بن داندان مسلح می ترسم. کیست که از امریکای تا بن دندان مسلح در عراق که خودش را چنین نشان داد، نترسد.
محمدرضا خاتمی : امام را هم می شود، نقد کرد.
سعید حجاریان ، روزنامه صبح امروز : همجنس‌بازي در كشور ما بايد آزاد باشد. از جهت حقوقي نبايد ممنوع باشد گرچه از نظر اخلاقي زشت است.
سید محمد خاتمي در دانشگاه تهران در سالگرد دوم خرداد : اگر دين در برابر آزادي قرار بگيرد، اين دين است كه بايد محدود شود نه آزادي.
خاتمي ، جلسه شاخه زنان جبهه مشاركت : قرآن داراي يك فرهنگ قبيله‌اي است و دكتر سروش و مجتهد شبستري درست مي‌گويند قرآن امروز قابل انتقاد است.
دكتر سروش : اين اسلام نه احكام سياسي، نه احكام اقتصادي و نه احكام حقوقي‌اش قابل استناد نسيت و رسماً بايد بگذاريم.
احمد شيرزاد، همبستگي، ص 2- 5 مهرماه 1380 : چشم بر هم بزنيم 4 سال تمام شده و بايد شال و کلاه کنيم و براي کسب راي دوره بعد به اين روستا و آن شهر سر بزنيم و قول‌ها‌ي نشدني و شعارهاي جديد بدهيم .
عبدالكريم سروش ، ماهنامه كيان در شماره 46 : زیر سوال بردن حكم تاريخي امام درباره ارتداد سلمان رشدي
روزنامه خرداد بامدير مسولي عبداله نوري با درج مقاله اي از مجيد محمدي : انكار محرمات و واجبات شرعي
اکبر گنجی ، روزنامه صبح : بعد از اینکه قیام حضرت امام حسین ع را خشونت نامیده و حتی مشروعیت این قیام را زیر سوال برده و می گوید : خشونت،فرزند خشونت و درخت خشونت میوه هایی جز خشونت به بار نمی آورد. هیچ کس حق ندارد به صرف اینکه خود را حق و دیگران را باطل می داند ،دست به خشونت بزند و در صدد نابودی مخالفان خود از طریق حذف فیزیکی بر آید.
عبدالکریم سروش : فرهنگ شهادت،خشونت آفرین است ؛ اگر کشته شدن آسان شد ، کشتن هم آسان میشود.
علی حصوری ، روزنامه جامعه سالم : پس از گذشت بیست سال،عدم کارایی حکومت دینی بر همگان روشن شده است.
ایران فردا : انزوا و عقب ماندگی ثمره دو دهه انقلاب است.
نشریه جامعه سالم شماره ۳۵ : دیگر انقلابی نیست تا ضد انقلابی باقی مانده باشد.
نشریه جامعه سالم شماره ۳8 : در زمان شاه ما قوانین مترقی تر از الان داشتیم .
معین فر ، اجلاس دفتر تحکیم وحدت در آبان ماه ۸۶: در خصوص سرنوشت انقلاب ما چاه کندیم به آب برسیم به فاضلاب رسیدیم .
خاتمي 16 آذر 83 ، دانشگاه تهران : از درون اردوگاه اصلاحات صداي دشمن به گوش مي رسد !
هاشم آقاجری 87/11/29 در منزل عبدالله نوري و با حضور جمعي از اصلاح‌طلبان : در حكومت ما از هيچ فقيهي حكمي پيرامون مسايل اخلاقي و كرامت انساني نديديم و تمامي موارد در جهت خرد كردن انسانيت و سلطه‌پذيري بوده است. آغاجري در اين سخنان كه با عنوان «اخلاق سلطه و اخلاقي رهايي» ايراد مي‌شد، تقليد را به برده‌داري تشبيه كرد وافزود: همچنين هيچ كس برده‌داري را حرام نكرده است در صورتي كه برده‌داري و برده‌پذيري در تضاد با اخلاق است.نمي‌توان هم وظيفه‌گرا بود و هم به هر قيمتي كه شده نظام را حفظ كرد زيرا ممكن است ما در حفظ نظام، متوسل به زور و استبداد و سلطه شويم و اين در تضاد آشكار با اخلاق است.
در اين جلسه انصاري راد، ابراهيمي ، جماعتي، ابراهيم يزدي، عطريانفر ، سعيد ليلاز، اعظم طالقاني ، مرتضي مبلغ ، صفري و چند تن از اعضاي نهضت آزادي حضور داشتند.
صفحه 409 كتاب مباني نظري توسعه چهارم كه توسط دولت خاتمی نگارش شده بود : تمايز 2 نهاد ديني و سياسي بايد از هم بازشناخته شود.
محمد رضا خاتمی در مشهد در تبليغات دوره هشتم انتخابات : هرکس پيام دوم خرداد را درک نکرده است، بايد کنار برود . هرکس که با اصلاحات نيست، نابود شود.
محمد خاتمی 3/2/75 روزنامه سلام : توسعه به طوري كه امروز مورد نظر است، امري غربي است و داراي مفهومي‌است كه مردمان آن سامان از اين كلمه اراده ميكنند و اگر مراد از توسعه، همين باشد، چارهاي نيست جز اين كه خوستاران آن به تمدن جديد متمدن شوند. يعني توسعه به معناي امروزش ميوه و يا شاخ و برگ درخت تمدن جديد است، اگر آن تمدن آمده توسعه هم خواهد آمد و به اين معنا سخن كساني كه مي‌گويند ابتدا بايد «خرد» غربي را پذيرفت تا توسعه بيايد، سخن بيراهي نيست و اين سخن را كامل كنم كه علاوه بر خرد و بينش غربي بايد منش غربي متناسب با اين بينش را نيز پذيرفت.
محمد خاتمی 3/2/75 روزنامه سلام : امروز به جرات مي‌توان گفت در زندگي قومي‌كه عزم تعالي و پويايي كرده است هيچ تحول كارساز پديد نخواهد آمد، مگر آن كه از متن تمدن غرب بگذرد و شرط دگرگوني اساسي، آشنايي با تمدن غرب و لمس روح آن يعني «تجدد» است. كساني كه با اين روح آشنا نيستند هرگز به پديد آوردن دگرگوني سودمند در زندگي خود توانا نيستند. باري! شرط تحول اساسي گذر از تمدن غربي است و مراد از آشنايي با مباني تفكر و تمدن جديد است كه در پس مظاهر آن نهفته است و سوگمندانه اقوامي‌نظير ما هنوز از آن محروم هستيم!
محمد خاتمی آريا 28/6/78 :
شما براي اينكه بتوانيد پيشرفت بكنيد، راهي جز راه غرب نداريد و راه غرب يعني پذيرش خرد غربي .
محمد خاتمی لوموند 24/9/1998 : آمريكا و آمريكايي‌ها برايم فوقالعاده جالبند !
محمد خاتمی در اولين سالگرد دوم خرداد در دانشگاه تهران : اگر دين هم در برابر آزادي قرار بگيرد اين دين است كه بايد محدود شود نه آزادي !
محمد خاتمی كيهان، 12/6/87، ص2، يادداشت روز : در ديدار با زنان حزب مشاركت در بررسي «جايگاه زن در قرآن : اين سخن عبدالكريم سروش و مجتهد شبستري كه وحي الهام بر پيامبر بوده و ماهيت قرآن بر ما آشكار نيست و نمي‌توان به آن استناد كرد درست است... ! در حال حاضر مطالب قرآن با برخي دريافت‌هاي بشري سازگار نيست؛ چرا كه احكام آن متناسب با زندگي قبيله‌اي است و اگر بپذيريم احكام كتاب آسماني مسلمانان قطعي و جاودانه است، بايد بگوييم كه زندگي مورد نظر اسلام زندگي قبيله‌اي است! در زمان حاضر بنابر ادله‌اي كه ذكر كرده، قرآن كريم براي ما قابل استناد نيست.
محمد خاتمی صبح امروز،21/9/78 : معتقدم كه دين براي آن كه بماند نبايد آن را محصور در يك برداشت خاصي كرد. طبع بشر چنين است كه اگر دين يا هر نهاد ديگري را وافي به مقصود نيافت يا آن را كنار گذارد و يا برداشت تازه از آن خواهد داشت و اين امري است كه در تاريخ رخ داده و باز هم رخ خواهد داد.
روزنامه صبح امروز متعلق به حجاريان (12/8/78، ص8) : از ضرورت آزادي جنسي، مثل هم جنس بازي سخن به ميان آورده، نوشته است : دامنه تساهل، امور جنسي و هم جنس بازي را نيز فرا مي‌گيرد، اين امور مردود است ولي نبايد ممنوع باشد .
محمد خاتمی كيهان 23/11/79 : شعار جاويدان انقلاب اسلامي همان خواست تاريخي ملت يعني استقلال، آزادي، پيشرفت است.
دروغ بزرگ محمد خاتمی آفتاب يزد، 25/11/79 : و امام به عنوان مرجع ديني خواستار تحقق سه خواست تاريخي ملت ايران يعني استقلال، آزادي و پيشرفت شد.
محمد خاتمی مجلس پنجم : سروش ملا صدراي زمان است. آيندگان به عظمت وي پي خواهند برد!
سروش روزنامه نشاط، خرداد 78 : حكومت ديني جلوي رشد علمي را مي‌گيرد. درنظام لاييك تركيه، روحيه علمجويي و حقيقت طلبي بهتر رشد كرده است، زيرا آنجا ارزش‌هاي ديني را با علم مخلوط نكرده است.
عطريان فر، ويژه نامه اعتماد ملي،12/11/87، ص16 : آقاي خاتمي براي دور آينده مي‌خواهد از مدل تركيه بهره گيرد.
محمد خاتمی جهان اسلام، 15/6/77 : جناب آقاي مهاجراني از ارزنده ترين چهره‌هاي انقلاب و كشور، خدمت گزار آزاده و انديشمند آيين و مردمند.
محمد خاتمی ايران، 26/9/79 : برادرمان جناب آقاي مهاجراني از زمره مردان ديندار، انديشه ورز و انسان دوست هستند كه قطعا در هر كجا كه باشند منشا خير و بركت خواهند بود.
بخشی از نامه معروف به جام زهر خطاب به رهبری از سوی نمایندگان مجلس ششم - حيات نو، به نقل از كتاب وسوسه شيطاني : شايد در صفحات تاريخ پرفراز و نشيب معاصر ايران هيچ زماني را به حساسيت امروز نتوان يافت، تنها با تسامح مي‌توان وضعيت ايران را در زمان اشغال در جنگ جهاني دوم و يا پيش از پذيرش قطعنامه 598 با وضع كنوني قابل مقايسه دانست كه در اولي با قطع هرگونه اميد در داخل، عامل خارجي سرنوشت كشور را رقم زد و در برههِ دوم، دور انديشي و اراده و تدبير حضرت امام خميني و اتكاي به مردم كشور را نجات داد؛ اما شايد دوره كنوني از اين لحاظ بي مانند باشد كه شكاف‌هاي سياسي و اجتماعي با تهديد خارجي و برنامه آشكار دولت ايالات متحده آمريكا به عنوان قدرتي كه در برابر خود مانعي نمي‌بيند، براي تغيير نقشه ژئوپولتيك منطقه همزمان شده و نظام ناچار به كنش و واكنش در برابر اين برنامه است...
اگر جام زهري بايد نوشيد، قبل از آنكه كيان نظام و مهمتر از آن استقلال و تماميت ارضي كشور در مخاطره قرار گيرد بايد نوشيده شود و بي‌ترديد اين برخورد خردمندانه و متواضعانه از سوي ملت با همان پاداشي مواجه مي‌شود كه امام عزيز راحل روبه‌رو شد. اين اقدام؛ نشانهِ تدبير، دورانديشي، مصلحت‌جويي و خيرخواهي و توفيق الهي است.
منبع : http://raja10.blogfa.com/post-7.aspx
آنان كه از فضاي سياسي جامعه ما آگاهند مي دانند كه دانشجويان عدالتخواه، هيچ گاه اجازه نداده اند كه اشخاص به جاي آرمانها قرار بگيرند(ان الحق لا یعرف باقدار الرجال و لکن اعرف حق تعرف اهله) و از اين رو هميشه تيغ تيز انتقاد از مسئولان را بر مبناي آرمانهاي انقلاب اسلامي برافراشته نگاه داشته اند و به عنوان مهم ترین گروه منتقد درون گفتمان انقلاب اسلامی، مورد بی مهری ها و موج تهمت و تخریب های متعدد نیز قرار گرفته اند. 
حسن عباسی سخنران محبوب جمع‌های دانشجویی، حدود 5 سال قبل در چنین روزهایی بود که سی‌دی‌های برخي سخنرانی‌های وی آرام آرام در میان مردم دست به دست شد و تأکید وی بر خوار کردن ملت ایران توسط دولت وقت و تیم اسبق مذاکره کننده هسته‌ای از عوامل مؤثر در ایجاد عطش برای روی کارآمدن دولتی عدالت‌محور و مقاوم در برابر زورگویی‌ها بود.
سياسي خبرگزاري فارس؛ محمود احمدي‌نژاد رئيس‌جمهور عصر روز جمعه در اجتماع هزاران نفر از دانشجويان كه در ورزشگاه شهداي هفتم تير تهران گرد هم آمده بودند، حضور يافت كه اين مراسم با حاشيه‌هايي نيز همراه بود. 
فرزندان شما در جبهه اصولگرايان اصلاح طلب مطالبات شما عزيزان و بخصوص معيارهاي مورد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامي را نصب العين خود قرارداده و در دهمين دوره از انتخابات رياست جمهوري برادر بزرگوار و ارزشي و رئيس جمهور مكتبي جناب آقاي دكتر احمدي نژاد را متخلق به اخلاق نيكو و واجد جميع خصوصيات لازمه رياست جمهوري ...